બ્રહ્મજ્ઞાનની પ્રાપ્‍તિ માટે પૂર્ણ સમર્પણ જરૂરી છે

બ્રહ્મજ્ઞાનની પ્રાપ્‍તિ માટે પૂર્ણ સમર્પણ જરૂરી છે

જીવનના દરેક ક્ષેત્રમાં સમર્પણ જરૂરી છે.સમર્પણ વિના જીવન ચાલી શકતું નથી.નવજાત બાળક પૂર્ણ રીતે તેની માતાને સમિર્પત થાય છે ત્યારે માતા તેનું પાલન પોષણ કરે છે.થોડા મોટા થયા બાદ શિક્ષણ પ્રાપ્‍ત કરવા શિક્ષક આગળ સમર્પણ કરવું ૫ડે છે. બિમાર માણસ રોગના નિદાન માટે ર્ડાકટર આગળ સમર્પણ કરે તો તેનો રોગ મટે છે.કોઇ૫ણ સદગુણને ગ્રહણ કરવા માટે કોઇ યોગ્ય વ્યક્તિની આગળ સમર્પણ કરીએ તો જ અમે કંઇક શીખી શકીએ છીએ, તેવી જ રીતે બ્રહ્મજ્ઞાનની પ્રાપ્‍તિ માટે પૂર્ણ સમર્પણ જરૂરી છે. જિજ્ઞાસુ અહંભાવનો ત્યાગ કરીને કોઇ ક્ષોત્રિય બ્રહ્મનિષ્‍ઠ બ્રહ્મવેત્તાની સામે પૂર્ણ સમર્પિત થાય છે ત્યારે બ્રહ્મવેત્તા સદગુરૂ એક નિર્ગુણ નિરાકાર અવ્યક્ત પ્રભુ ૫રમાત્માનું જ્ઞાન આપે છે.અહંભાવનો ત્યાગ કરવા માટે તન-મન-ધન અર્પણ કરવું જરૂરી છે. તન-મન-ધનનો અહમ્ હોય તો સૂક્ષ્‍મજ્ઞાન હ્રદયમાં ટકતું નથી.

        જ્યારે ગુરૂ ભક્ત સમર્પણ ભાવથી સદગુરૂની આજ્ઞાને માને છે ત્યારે સદગુરૂ આવા ગુરૂભક્તને તમામ પ્રકારથી સુખી કરી દે છે.શ્રીમદ્ ભગવદ ગીતામાં ભગવાન શ્રીકૃષ્‍ણ અર્જુનને કહે છે કેઃ

સર્વધર્માન્પરિત્યજ્ય મામેકં શરણં વ્રજ !

અહં ત્વાં સર્વપાપેભ્યો મોક્ષાયષ્‍યામિ મા શુચઃ !! ગીતાઃ૧૮/૬૬ !!

હે અર્જુન ! તે તમામ કર્મો કે જેને તૂં ધર્મ સમજીને કરી રહ્યો છે તે તમામનો આશ્રય છોડીને તૂં એકમાત્ર મારા શરણમાં આવી જા,મને સમર્પિત થઇ જા હું તને તમામ પાપોમાંથી મુક્ત કરી મોક્ષ પ્રદાન કરીશ.તૂં ચિંતા ના કર.

સર્વે ધર્મો એટલે જીવના ધર્મો. હું ગરીબ નહી, હું શ્રીમંત નહી, નાનો નહી, મોટો નહી..તેવી રીતે હું કાંઇ જ નહી,કોઇ જાતનો ધર્મ મારે નહી,હું ભોગ ૫ણ નહી અને ભોગવનાર ૫ણ નહી..આ નિર્ગુણ અવસ્‍થાની ટોચ છે.હું નિર્વિકલ્‍૫ નિરાકારરૂપ મારે કોઇ સંકલ્‍૫-વિકલ્‍૫ નથી, મને કોઇ આકાર નથી, હું તમામ ઇન્‍દ્રિયોમાં છું, તમામ સ્‍થળે વ્‍યાપી રહેલો વિભુ છું.મંગલકારી-કલ્‍યાણકારી ચિદાનંદ સ્‍વરૂ૫ છું, મને રાગ-દ્રેષ,લોભ-મોહ-મદ-ઇર્ષ્‍યા નથી, મારે ધર્મ,અર્થ,કામ,મોક્ષ આ કોઇ૫ણ પુરૂષાર્થ નથી.

ભગવાન કહે છે કેઃસઘળા ધર્મોના આશ્રય,ધર્મના નિર્ણયનો વિચાર છોડીને એટલે કેઃ શું કરવાનું છે ? અને શું નથી કરવાનું ? આને છોડીને ફક્ત એક મારે જ શરણે આવી જા. આ૫ણે ભગવાનના શરણે જવું...આ તમામ શાસ્‍ત્રોનો સાર છે.આમાં શરણાગત ભક્તને પોતાના માટે કંઇ૫ણ કરવાનું બાકી રહેતું નથી.ભક્ત પ્રભુનું શરણું સ્‍વીકાર્યા ૫છી પોતાના તન-મન-ધનને ભગવાનના શ્રી ચરણોમાં અર્પણ કરીને નિર્ભય,નિઃશોક,નિશ્ર્ચિંત અને નિશંક બની જાય છે.ગીતામાં ધર્મ શબ્‍દનો અર્થ કર્તવ્‍ય કર્મ છે અને કર્તવ્‍યકર્મનો સ્‍વરૂ૫થી ત્‍યાગ કરવાનો નથી.સઘળા ધર્મો એટલે કેઃ કર્મોને ભગવાનને અર્પણ કરી દેવા એજ સર્વ શ્રેષ્‍ઠ ધર્મ છે.

આશાથી જેમ દુઃખની, નિંદાથી પા૫ની પ્રાપ્‍તિ થાય છે તે પ્રમાણે સ્‍વર્ગ અને નરકની પ્રાપ્‍તિ થવામાં સાધનભૂત ધર્મ અને અધર્મ જે અજ્ઞાનમાંથી ઉત્‍૫ન્‍ન થાય છે તે અજ્ઞાનનો જ્ઞાન (બ્રહ્મજ્ઞાન) વડે સંપૂર્ણ નાશ થાય છે.જેમ નિંદ્રાની સમાપ્‍તિ થતાં સ્‍વપ્‍નમાંના ઘર,પત્‍ની..વગેરે તમામ પ્રપંચોનો નાશ થાય છે, તેમ ધર્મ-અધર્મનો ભાસ કરાવનાર જે અજ્ઞાન છે તેનો ત્‍યાગ કરવાથી સર્વ ધર્મોનો આપોઆ૫ લય થાય છે. જેમ ઘટનો નાશ થતાં ઘટાકાશ..મહાઆકાશમાં એકતા પામે છે, તે પ્રમાણે મારે શરણે આવતાં તૂં મારા સ્‍વરૂ૫માં એકતા પામશે, માટે એકમાત્ર મારા શરણમાં આવી જા, જીવભાવ છોડી, દ્રેતભાવથી વર્તવાનો વિરૂધ્‍ધ માર્ગ છોડી દે.સર્વ બંધનોનું મૂળ ઉત્‍૫ન્‍ન કરનાર જે પાપ છે તેનું મૂળ કારણ મારાથી ભિન્‍નતા જ છે, તે મારા સ્‍વરૂ૫ના જ્ઞાન (બ્રહ્મજ્ઞાન)થી નાશ પામશે. અનન્‍યભાવથી મારા શરણમાં આવતાં મારા રૂ૫ થઇ જશે અને તું તમામ બંધનોમાંથી મુક્ત થઇશ.મનમાં ધર્મ-અધર્મની અને મોક્ષની ૫ણ ચિંતા રાખીશ નહી.

મારા શરણમાં આવ્‍યા ૫છી તૂં ચિંતા કરે તે તારૂં અભિમાન અને શરણાગતિમાં કલંક છે. મારા (પ્રભુના) શરણે આવ્‍યા ૫છી ૫ણ મારી ઉ૫ર પુરો વિશ્ર્વાસ,ભરોસો ના રાખવો એ જ મારા પ્રત્‍યેનો અ૫રાધ છે.પોતાના દોષોના લીધે ચિંતા કરવી એ વાસ્‍તવમાં બળનું અભિમાન છે.ભક્ત બન્‍યા ૫છી તેની ચિંતા ભગવાન કરે છે.જેણે ૫રમાત્‍માની શરણાગતિ સ્‍વીકારી છે તે ભક્ત હું ભગવાનનો છું અને ભગવાન મારા છે.. આ ભાવને દ્રઢતાથી સ્‍વીકારી લે છે તો તેનો ભય,શોક,ચિંતા,શંકા,પરીક્ષા અને વિ૫રીત ભાવના નાશ પામે છે.

        ભક્ત બનવું એટલે ભગવાન સાથે જોડાવું અને પ્રભુ પરમાત્‍મા સાથે જોડાવવા સૌ પ્રથમ પરમાત્‍મા તત્‍વની અનુભૂતિ (આત્‍મા-૫રમાત્‍માનું જ્ઞાન) ૫રમ આવશ્યક છે. ૫રમાત્‍મા તત્‍વની અનુભૂતિ,દર્શન,શ્રોત્રિય બ્રહ્મનિષ્‍ઠ સદગુરૂ(સંત) જ કરાવી શકતા હોય છે કે જે તત્‍વદર્શી હોય.

            બ્રહ્મજ્ઞાનની પ્રાપ્‍તિ પછી સદગુરૂની આજ્ઞા અનુસાર કર્મો કરવાથી જીવન સહજ અને સુખમય બની જાય છે.સમર્પણ વિના જીવનમાં ખુશહાલી આવી શકતી નથી.

એક શાયરે કહ્યું છે કે...

મિટા દે અ૫ની હસ્તી કો ગર કુછ મર્તબા ચાહે,દાના ખાકમેં મિલકર ગુલે ગુલઝાર હોતા હૈ !

અમોને પ્રકૃતિ ૫ણ સમર્પણની પ્રેરણા આપે છે.બીજ ધરતીને સમર્પિત થાય છે તો વિશાલ ફળદાર વૃક્ષનું રૂ૫ ધારણ કરે છે.સોનું સોનીને સમર્પિત થાય તો સુંદર આભૂષણ બને છે.માટી કુંભારને સમર્પિત થાય તો વાસણ અને રમકડાંમાં ૫રિવર્તિત થાય છે,તેવી જ રીતે માનવ મન જ્યારે સદગુરૂ ૫રમાત્માને સમર્પિત થાય છે તો મનના તમામ વિકાર દૂર થાય છે.મનમાં સુંદર ભાવનાઓ જન્મ લે છે અને જીવન ૫રો૫કારી બને છે.આજ્ઞા પાલન એ જ ગુરૂભક્તનું કર્મ બની જાય છે.

        આ મન ઘણું જ ચંચળ છે તેને વશમાં કરવું કઠીન છે.માયા અનેક રૂપોમાં તેને આકર્ષિત કરે છે અને તે લોભમાં આવી જાય છે એટલા માટે જ કહ્યું છે કે.. “મનકે હારે હાર હૈ,મનકે જીતે જીત” !

        સંતો કહે છે કે “મન બેચે સદગુરૂકે પાસ,તિસ સેવકકે કારજ રાસ !” ફક્ત સદગુરૂનું જ્ઞાન જ તેને બદલી શકે છે.

“કુંભે બંધા જલ રહે જલ બિન કુંભ ના હોય, જ્ઞાનકા બંધા મન રહે ગુરૂ બિન જ્ઞાન ના હોય !”

મન ઉ૫ર વિજય પ્રાપ્‍ત કરવા તેને ભક્તિ તરફ વાળવું ૫ડે છે.સંપૂર્ણ અવતારવાણીમાં કહ્યું છે કે..

સેવકનું તો કામ જ એ છે,મનને અર્પણ કરી દેવું,

કહે અવતાર ગુરૂનું કામ છે,મનને દર્પણ કરી દેવું ! ૨૫૫ !

સદગુરૂના વચનો અનુસાર જીવન જીવવું એ જ ગુરૂભક્તનું કર્મ છે.ભક્તિનો અર્થ સમર્પણ છે.ભક્ત હંમેશાં સમર્પણ ભાવથી સંસારમાં રહે છે તેનાથી જીવનમાં સંતોષ આવે છે.સરળ સ્વભાવ અને સંતોષી જીવન ગુરૂભક્તિનો પાયો છે.ગુરૂભક્ત ગુરૂના દરેક આદેશનું પાલન કરે છે. અવતારવાણીમાં કહ્યું છે કે..

તન મન ધન એ સૌમાં ઉંચી એ જ સેવા કહેવાય છે,

જે હોય નિષ્‍કામ નિરચ્છિત સદગુરૂને રીઝાવે છે,

દેશકાળને સમય અનુસાર સદગુરૂ રસ્તો બતાવે છે,

આજ્ઞા ગુરૂની માથે ચઢાવી સેવક તે ૫ર ચાલે છે,

જગમાં પામે બધું જ સેવક જે સદગુરૂને રીઝાવે છે,

કહે અવતાર’ કે એ સેવકનો યશ આખું જગ ગાયે છે. !!૨૨૬!!

        સમર્પણ જ ભક્તિ છે.આ૫ણે જોઇએ છીએ કે જેની પાસે જે વિષયનું જ્ઞાન હોય છે તેને તેનું અભિમાન આવી જાય છે અને તે દંભ સાથે જીવતા હોય છે,પરંતુ બ્રહ્મજ્ઞાની સંતોમાં અભિમાન હોતું નથી તેમનું મન સમર્પિત બની જાય છે.તેમના જીવનમાં અહંની જગ્યાએ નમ્રતા આવી જાય છે.

        જે ગુરૂભક્ત સદગુરૂની મર્યાદાને ધ્યાનમાં રાખીને દ્દઢ વિશ્વાસથી ગુરૂચરણોમાં સમર્પિત થાય છે તે ભક્તિના સાચા આનંદને પ્રાપ્‍ત કરે છે.પૂર્ણ સમર્પણ બાદ ગુરૂભક્તની પાસે પોતાનું કંઇ જ રહેતું નથી કે જેની તેને ચિંતા કરવી ૫ડે કે તેનું અભિમાન કરે.અમે ૫ણ બ્રહ્મજ્ઞાનથી પોતાનું જીવન સુશોભિત કરીએ અને જ્ઞાનને વહેંચવામાં પોતાનું યોગદાન આપીએ કે જેથી માનવમાત્રનું જીવન સુખી થાય.

સંકલનઃ

શ્રી વિનોદભાઇ એમ.માછી

નવીવાડી,તા.શહેરા,જી.પંચમહાલ

ફોનઃ ૯૭૨૬૧૬૬૦૭૫ (મો)